Đền Quán Thánh - Trấn Bắc Thăng Long Xưa

Ngôi đền hùng vĩ với bức tượng thiêng liêng của Huyền Thiên Trấn Vũ - một công trình nghệ thuật độc đáo, đánh dấu kỹ thuật đúc đồng và tài nghệ của các nghệ nhân Việt Nam, là di tích văn hóa trong hơn 300 năm, thu hút rất nhiều khách du lịch. Đền Quán Thánh là một trong những điểm du lịch tâm linh ấn tượng nhất tại Hà Nội.

Nằm ở Hồ Tây trong một khuôn viên xinh đẹp rộng lớn, đền Quán Thánh là một trong bốn "Thăng Long Tứ Trấn" của Thăng Long xưa. Đây là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Hà Nội. Nó là một di tích lịch sử và văn hóa được xây dựng vào thế kỷ thứ 11 để thờ thánh Trấn Vũ - vị thần bảo vệ miền Bắc. Trải qua các triều đại, đền Quán Thánh đã được trùng tu nhiều lần, nhưng về cơ bản thì không thay đổi nhiều, và được coi là một quần thể kiến trúc đẹp ngày hôm nay. Đền Quán Thánh là một trong những điểm tham quan nổi tiếng nhất Hà Nội và chỉ có thể du lịch Hà Nội đến đây du khách mới thấy hết vẻ đẹp về kiến trúc và lịch sử vẻ vang của nó.

Tam quan đền Quán Thánh - Ảnh: Vuonghome

Theo các tài liệu còn sót lại, chùa được xây dựng vào những năm đầu khi vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long, Hà Nội.

Đền Quán Thánh xưa 

Năm 1823, vua Minh Mạng lên ngôi đổi tên đền thành chân Vũ Quán. Đến triều đại của vua Thiệu Trị năm 1842, nó được đổi tên thành đền Quán Thánh như hiện nay.

Ba chữ Hán này được tạc trên nóc cổng tam quan. Tuy nhiên, trên bức hoành trong Bái đường vẫn ghi là Trấn Vũ quán. 

Đền thờ một trong 4 vị thần của "Thăng Long Tứ Trấn", những vị Thánh bảo vệ ở bốn hướng Đông - Tây - Nam - Bắc của thành cổ Thăng Long. Đền Quán Thánh trấn giữ ở phía Bắc.

Đền Voi Phục phía Tây - Ảnh: Đăng Định

Đền Bạch Mã phía Đông - Ảnh: Sưu tầm

Và Đền Kim Liên trong Nam - Ảnh: Sưu tầm

Đền Quán Thánh là một trong những điểm du lịch quyến rũ tại Hà Nội với số lượng lớn khách du lịch đến đây vì ý nghĩa độc đáo của nó.

Ngay trước cửa đền là 4 cột trụ cao được xây dựng theo phong cách kiến trúc cổ. 

Lối vào với 3 cửa và hai tầng được xây dựng trên những phiến đá lớn, và với một cái chuông đồng cao 1,5m ở trên tam quan được đúc bởi vua Lê Hy Tông. Tiếng chuông này có câu:

“Gió đưa cành trúc la đà

Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương”.

Qua cánh cổng là sân vườn rộng rãi với các bể cá và hòn non bộ trong sân.

Chánh điện đền Quán Thánh 

Hòn non bộ trước chánh điện 

Voi phục tại sân chầu 

Ngôi chùa sở hữu hai lớp: lớp ngoài cao và cửa võng. Cả hai bên đều treo bảng chữ tạc bài thơ của vua Thiệu Trị khắc lên. Trong đó, nổi bật nhất bên trong thánh điện là bức tượng đồng đen của Huyền Thiên Trấn Vũ cao 3.96m và nặng 4 tấn. Bức tượng xuất hiện như một đạo sĩ ngồi. Tay phải cầm một thanh kiếm, được bao phủ bởi một con rắn chống đỡ vào lưng một con rùa (con rắn tượng trưng cho sức mạnh, rùa tượng trưng cho tuổi thọ). Với tính năng chạm khắc tinh vi và khéo léo, bức tượng được đề cập đến như một tác phẩm nghệ thuật phản ánh kỹ thuật đúc đồng và trình độ bậc thầy nghệ thuật tạc tượng của ông cha chúng ta trong thế kỷ 17.

Chính điện đền Quán Thánh 

Tượng Huyền Thiên Trấn Vũ  

Ngoài ra tại nhà bái đường còn một pho tượng nhỏ hơn, cũng bằng đồng đen, nhiều người cho rằng đây là tượng ông Trùm Trọng, người thợ cả đã chỉ huy việc đúc pho tượng Trấn Vũ.

Tượng ông Trùm Trọng - do các học trò của ông đúc và đưa vào bàn thờ trong đền Quán Thánh 

Tượng các quan văn võ trong đền 

Nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, Đền Quán Thánh chắc chắn sẽ thu hút rất nhiều khách du lịch khi tham gia du lịch Hà Nội.

Trong đền còn có chiếc khánh bằng đồng có chiều ngang 1,25m, chiều cao 1,1m được đúc vào thời chúa Trịnh (thế kỷ 17 – 18) do đô đốc Lê Văn Ngữ bỏ tiền đúc  

Bên cạnh bức tượng đồng Trấn Vũ, đền Quán Thánh là nơi có nhiều tác phẩm nghệ thuật chạm khắc trên cánh cửa, cột, dầm, và hơn 60 bài thơ câu đối viết bằng chữ Hán. Tác giả của những bài thơ là những người trí thức cao thời đó. Đáng chú ý, trên các yếu tố kiến trúc bằng gỗ của ngôi đền, các chủ đề: dơi, cá, tre, hoa cúc, hoa mai, hoa, bầu rượu, thanh gươm, cảnh của cuộc sống trần gian và thiên đàng... là điêu khắc sắc sảo và chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi phong cách nghệ thuật thời Lê. Cùng với đồ cổ, đền thờ cũng đã được lưu trữ một số lượng lớn các tấm bia liên quan đến sự phục hồi của nó. Bia lâu đời nhất có thể thuộc về Vĩnh Trị II (1677), nói về sửa chữa chùa và đúc tượng.

Bia đình đền Quán Thánh  

Thông qua các hiện vật được bảo tồn cho đến bây giờ, Đền Quán Thánh được coi là một di tích có giá trị cao về văn hóa nghệ thuật, từ các mảng chạm khắc trên các cấu trúc bằng gỗ tạc tượng thờ ngay trong đền thờ.

Nhìn lại toàn cảnh đền Quán Thánh 

Nhờ cách bố trí mặt bằng và không gian hài hòa, đặc biệt là cảnh quan thoáng đãng với Hồ Tây trước, Đền Quán Thánh góp phần tô điểm cho vẻ đẹp thơ mộng của khu du lịch Hồ Tây, Hà Nội. Nó là một di tích quý giá về văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc và điêu khắc, là một điểm du lịch ấn tượng khi đến Hà Nội.